Ön not
Bu yazı dip notta yer alan sunum-konferanstan aldığım notları üzerinden tarafımca yapılan eklemeler ve yorumlarla yazılmıştır . Günümüzde özellikle ebeveyn olan yetişkinler ve de akademik eğitim süreçlerinin içinde yer alan tüm birim ve bireylerce özellikle dikkat edilmesi gereken son derece günce ve özemli bir konudur . Not ve bilgilere kişisel düşünce ve yorumlarımı parantez içlerinde italik olarak ekledim. Yararlı olacağına inandığım için notlarımı paylaşıyorum .
Dijital Çağda Ebeveyn Olmak
Çocukların akademik başarılarını
etkileyen faktörler nelerdir sorusuna verilen
bilimsel araştırma sonuçları aşağıdaki gibidir . Bu yazı dip notta yer alan sunum-konferanstan aldığım notları üzerinden tarafımca yapılan eklemeler ve yorumlarla yazılmıştır . Günümüzde özellikle ebeveyn olan yetişkinler ve de akademik eğitim süreçlerinin içinde yer alan tüm birim ve bireylerce özellikle dikkat edilmesi gereken son derece günce ve özemli bir konudur . Not ve bilgilere kişisel düşünce ve yorumlarımı parantez içlerinde italik olarak ekledim. Yararlı olacağına inandığım için notlarımı paylaşıyorum .
Dijital Çağda Ebeveyn Olmak
(Oranlar düşükten , yükseğe doğru
sıralanmıştır )
1- Okul
Müdürü
( A.A Yorum: Sürpriz bir faktör olarak
dikkat çekici hiç şüphesiz , ilk altı içinde pek düşünüldüğünü sanmıyorum . Bir okul müdürünün duruşu ,vizyonu , yaklaşımı ve
yönetimi akademik başarının en önemli
faktörlerinden biri olduğu ifade ediliyor . )
2- Okulun
fiziki şartlar
3- Arkadaşlar
4- Ev
ortamı
5- Öğretmenler
( Oran ikinci en yüksek faktör .
Hiç tartışmasız akademik başarının en önemli faktörlerinden değerli
öğretmenlerimiz . Günümüzde cocuk ya da yetişkinlerin maruz kaldıkları baş döndürücü
hızdaki gelişen ve yayılan özelliklede
teknolojik icatlar , dijital platformalar , internet , sosyal
medya vb birçok etmenin tesirinde ortaya çıkan yeni bir hayatın içindeyiz
. Bu gelişen dünya , akademik süreçler
içerisinde başarı beklenen bu yeni nesile uygun , hazır mı acaba öğretmenlerimiz ? Acaba öğretmenlerimiz bu konularda eğitim , mesleki gelişimleri ve hazırlıkları yeterince
yapılıyor mu ? Kısacası öğretmenler bu duruma karşı ne kadar donanımlı ve de
hazır , yani öğrenciye bu sevide – yeter
vaziyette- gerekli liderliği öğretmenliği yaparilir düzeyde mi ? Bu sorunun
cevabı geleceği şekillendirecek çünkü . Mevcutta kimi öğrencilerin bu düzeyde öğretmenlerin önünde ve ilerisinde olduğu durumlar
görüyoruz ki bu durum düşündürücü oluyor . Dolayısı ile öğretmenlere gerek
kişisel olarak , gerekse de içinde bulundukları kurumlara (okullarfa) , gerekse de ülkenin ve dünyanın bu seviyede ki tüm kurumlarına (bakanlıklara - devletlere) ciddi sorumluluklar düşüyor .
Bu yazının içerisindeki yer alan tüm olası tehlikelere karşı yalnızca ailenin
ya da bireyin kişisel cabaları veya farkındalıkları çözüm olamaz . Süreç
topyekün ilerlemelidir . Dolayısıyla
öğretmenler özelinde yapılabilecek bu sorgulamanın aynı zamanda öğrenci ve gençler özelinde aileleri ve ebeveynleri için de geçerildir. )
6- Kendisi
( Oran en yüksek faktör /
Burası esas ilginç ve de önemli olan kısım . Kişiliği , karakteri ve bunun nasıl
şekillendiğine bağlı olarak bilinci, istekleri ve benzeri faktörler. Çocuğun , gencin
saygı , anlayış gören özelliklerinin üzerine
sağlıklı , bilinçli ve planlı gidilmesi ve cevherlerin keşfedilmesi ve
işlenmesi de diyebiliriz buna ... )
“İpucu : Çocuğun kendi güçlü yönlerini bilmesi lazım “
Yani , kendini tanıyan çocuğun ya da gencin
neleri yapıp neleri yapamayacağı , hangi
yönlerinin güçlü , hangi yönlerini güçlendirmesi gerektiğini görünmesi, bilmesi
ya da bulunup keşfedilmesinin önemine vurgu yapılıyor .
“İpucu 2 : Yaşam memnuniyeti
yüksek çocuk yetiştirebilmek”
Hem başarılı , hem de yaşamından memnun olarak tarif edilebilir bu durum .
Yaşam Menuniyeti yüksek
çocukların aileleri neler yapıyormuş bunlara bakalım ,
-
Hep birlikte ailecek akşam yemeği yiyorlarmış ( Ancak bu yemek
esanasında örneğin TV açık değil , kimsenin telefonu masada değil , yalnızca
yemek yeniliyor ve sohbet ediliyor. )
-
Çocukları ile karşılıklı sohbet etmek , samimi içten ,anı kavrayıcı konuşarak
paylaşmak .
-
Okulun nasıl gidiyor konusunu açarak konuşmak ,
sorgular nitelite olmayan yani şu dersin nasıl , bu sınavın nasıl geçti , niye o notu
aldın gibi değil . Okulda neler oluyor , arkadaşlarında ,
öğretmenlerinle neler yapıyorsunuz, bugünün nasıl geçti , ilginç bir anektod
var mı vb ..?
-
Ortak İlgili alanları olması ve bu konular üzerilerine
konuşmak, araştırmak, birlikte planlamak, uygulamak gibi ...
Bunlar yapıldıkça ya da
arttırıldıkça sağlıklı bir iletişim oluştuğu ve güçlendiği görülüyor .
Gelecek günlerde ne olacak , bizi neler bekliyor ?
Şu günlerde ağırlıklı olarak internette neler kullanılıyor ?
İstatistikleri göre en yaygın kullanım : FaceBook , Youtube, İnstagram, Linkedin vb...
İstatistikleri göre en yaygın kullanım : FaceBook , Youtube, İnstagram, Linkedin vb...
Soru : Dijital çağda nasıl
çocuklarımız olsun ?
Çocuğun ya da bir bireyin ideal
olarak nasıl olması isteniyor ise yani normal
yaşamada bir birey hangi evrensel ,
felsefi , ahlaki , sosyal vb normalarda ideal bir birey ise , aynı şeylerin digital dünya da olması idealdir ,
gereklidir ve de beklenir . Yani yaşamın ahlaki , felsefi ve etik kurallarına nasıl uyuluyorsa aynı normlara sanal ve dijital dünyada da uyulması gerekir .
Zeka ( DQ , Dijital Zeka)
Bugüne kadar bu konuda ölçümü olan IQ , EQ ‘yu
duymuş ve de biliyorduk ama şimdiden sonra birde hayatımıza DQ , Digital
İnttelegent – Dijital zeka unsuru girtmiş olacak ...
İngilizcede kısaca “DQ” olarak anılan dijital zekâ kavramı, bireylerin, dijital hayatın zorluklarıyla yüzleşmelerini ve gereklerine uyum sağlamalarını olanaklı kılan toplumsal, duygusal ve bilişsel yetenekler bütünüdür.
Bu yetenekler, birbiriyle bağlantılı sekiz alanda toparlanabilir: 1. Dijital kimlik 2. Dijital kullanım 3. Dijital korunma 4. Dijital güvenlik: 5. Dijital duygusal zekâ 6. Dijital iletişim: 7. Dijital okuryazarlık 8. Dijital haklar . Gençlerin Digital dünya ve
gelecek için bu konularda mutlaka eğitilmesi
lazım .
Detaylar
-
Dijital okur yazar olmak . Yani yalnızca okur olarak kalmak değil
, o dünyanın üreticisi, yani yazarı da olmayı bilmek , istemek bunu öğrenmek.
-
Yeni neslin bizlere oranla sorunları fiziken
artmış bir dünya ile karşı karşıya
kalacakları ve de ayrıca daha erken bu konuda bilinçlenmelerinin de etkisi ile
bu fiziki şartlara da çözümler üretmek zorunlulukları olacak gibi görünüyor . Örneğin
, savaşlar , açlık, iklim sorunları , işsizlik , sosyal çalkantılar vb . Dolayısı ile dünyadaki
var olan bu problemleri tespit etmek , bunları çözmek için teknolojiden
yararlanarak duruma çözümler üretmeleri beklenecektir . Bunun için dijital dünyada da örneğin
kodlamayı ürenerek çözümler üretmeleri gerekecek , dijital çözümler destekli somut
eylemler yapmaları gerekecek ...
Biz şimdiki ebeveynler - +30 +40 yaş - ile çocuklarımızın farkına şöyle bir
bakalım . Örneğin biz ebeveynler kendi eğitim zamanlarımızda okulda şu
soruya ezbere yanıt verdik “ Akdenizin bitki örtüsü nedir ? Cevap, makidir ! ” . Yine
hepimiz fiilen pamukta fasulye yetiştirdik, onun günbegün büyümesini
yetişmesini gözlemledik . Bizim dönemimizdeki eğitimin somut iki örneğiydi
bunlar . Ama bu çocuklara
biz daha farklı ve fazla sorunlarları
olan bir dünya bırakıyoruz , bu yüzden
çocuklarımza bizim gibi bir eğitim
verirsek bu yeterli olmayacağı gibi , zarar da verebilir. Bırakacağımız miraz bu
olamaz . Ne der bir kızılderili atasözünde “ Dünya bize atalarımızdan miras
kalmadı , onu çocuklarımızdan ödünç aldık “
O halde , ödünç aldığımız dünyayı onlara düzgün bırakma yollarını bulmak zorundayız ! Dolayısı ile artık
günümüz teknolojisi ve gelişmleleri
ve içeriklerine uygun daha sağlıklı , üretken
ve çözüm üreten çocuklar yetiştirmeliyiz .
Dijital
Ayak İzlerine Dikkat !
Dijital ayak
izini öğretmeliyiz , ileride yetişkin olduklarında da bunlar görülecek, yani dijital dünyada “
Karda yürüdü ama izini belli etmedi “ gibi bir durum söz konusu olmayabilir ,
bu yüzden bilinçli ve farkında olunulmalıdır. İnternette ve dijital dünyadada ardımızda atık ve çöp bırakmamalıyız .
Eleştirel
Düşünce
Bir diğeri öğretilmesi ve geliştirilmesi gereken özellik
ve vasıf ise , eleştirel düşünce , sorgulama
, muhakeme gücünü geliştirmek ayrıca da içerik üretmektir .
Dijital
vatandaşlık
"Dijital vatandaş bilgi ve iletişim kaynaklarını kullanırken
eleştirebilen, online davranışlarının etik sonuçlanırın bilen, ahlaki online
kararlar alabilen, teknolojiyi kötüye kullanmayan, dijital dünyada iletişim
kurarken ve işbirliği yaparken doğru davranışı uygulayan ve teşvik eden vatandaştır."
Günümüz ve gelecekte hayatımıza girecek önemli bir unsurda bu . Bundan sonra fiziki sınırların kalktığı bir dünya da yaşamak zorunda kalabiliriz . Buna hazır olmalıyız , dil , din , ırk gibi farklıklar dışında bir gelişmeden bahsedilebilir gelecekte . Burada birlikte üretim , ortak girişimcilik var , yavaş yavaş global vatandaşlık verilmeye başlanıldı ve de gelişecek gibi görünüyor . Dünyanın bazı bu konuda ki öncü ülkelerinde cocuklara şu an okullarda girişimcilik öğretiliyor ve gelecek nesillerini bu duruma hazırlıyorlar . Ya biz ne yapıyoruz , neler yapmalıyız ?
Günümüz ve gelecekte hayatımıza girecek önemli bir unsurda bu . Bundan sonra fiziki sınırların kalktığı bir dünya da yaşamak zorunda kalabiliriz . Buna hazır olmalıyız , dil , din , ırk gibi farklıklar dışında bir gelişmeden bahsedilebilir gelecekte . Burada birlikte üretim , ortak girişimcilik var , yavaş yavaş global vatandaşlık verilmeye başlanıldı ve de gelişecek gibi görünüyor . Dünyanın bazı bu konuda ki öncü ülkelerinde cocuklara şu an okullarda girişimcilik öğretiliyor ve gelecek nesillerini bu duruma hazırlıyorlar . Ya biz ne yapıyoruz , neler yapmalıyız ?
Dijital
Sağlık
Eğer bu şekilde
cocuk yetiştireceksek , nasıl ki bir birey normal yaşamda da sağlıklı
olmak için çabalıyor ise ve her şey
sağlıklı olmak üzerine ise , burada da
işe sağlıktan yani “Dijital sağlıktan “ başlamamız gerekiyor.
Dikkat edilecek
şeyler nelerdir ?
Dijital dünya
ile hepimizin hem bildiği ama sürekli yapmaya devam ettiği klişelerden bazıları şunlar - Dikkat edilmesi gerekenler -
- Dik otormak önemli, bilgisayar başında , ofis
çalışma ortamında , dik ve doğru oturma, materyalleri doğru ve bilinçli kullanma .
-
Cep telefonu ile yolda yürüken ilgilenme ,
başını dik tut ki karşını çevreni gör, örneğin trafik ığında kırmızı / yeşil yandığını
farket, misal bir sokak direğine çarpıp özğr dileme ya da bir yayaya çarpma !
-
Çalışma esnasında mutlaka maksimum 1 saat süresi sonrasında
ilgilendiğin şeye fiziki ara ver , yerinden kalk , dolaş ve geri gel .
-
Gözlerini dinlendir . Bunun için açık bir ufka
uzağa 30 sn ‘den az olmamak kaydıyla bakma egzersizi yap .
-
Yapılacak dinlenmelerde bir başka teknoloji ve dijital uygulama
olmamalıdır . Yani bilgisayardan kalkıp , tv izleme , telefonu bırakıp bilgisayarı açma !
Ne
kadar süre teknolojik araçlar
kullanılmalı ?
Kesin bir zaman
yok ama yaş grubuna göre değişkenlikler gösterebilir
Örneğin bir lise
öğrencisi ya da yetişkin içinde bu süre 45 dk – 1 Saat arasında tavsiye edilirken , daha küçük yaş
gruplarında süreler onbeş dakika
gerilere çekilebilir . Çocuklarımız bu
durumda zaman yönetiminde sorun yaşayabilir bu yüzden onlarla yetişkinlerin beraber
bir planlama ve program yapmasında yarar
vardır .
Dijital
Bağımlılık
Dijital bağımlık
da günümüzde artık diğer bağımlıklar ( Alkol , uyuşturucu, obezite vb) gibi soruna dönüşmüş, tedavi ve süreçleri ,
klinik düzeyde çalışma ve çözüm noktaları bile gelişmeye başlamıştır. Dikkat !
Ditital bağımlılığın semptomlar
nelerdir ?
( Günümüzde bunun “ ekran bağımlılığına
“ dönüşmeye başladını söyleyebiliriz,
çünkü hepimiz neredeyse günün çok büyük bir kısmında sürekli bir ekranlara
- TV, Bilgisayar, tablet, cep telefonu vb- bakıyoruz çünkü . )
Şunlar sürekli yapılıyorsa sorun yaşar ya da yaşıyor
olabiliriz.
Çocukta akademik
başarı düşüyorsa ,
Yetişkinde iş
üretme performansı düşüyorsa ,
İnternet uğruna
diğer sosyal ve fiziki davranış ve görevler uygulanmıyorsa ,
Arkadaşları , internette
uzun zaman geçirdiğiniz için çocuğunuzdan şikayetçi ise , (yetişkinler içinde geçerlidir tabi ki )
Yemekleri ve
yemek zamanlarını bu sebeple kaçıyor ise ya da yemeğini bilgisayar ya da
telefon başında yiyorsa ( Uzmanlar bunun çok tehlikeli olduğunu iletiyor . )
İnternet yüzünde
sık sık uykusuz kalıyorsa ,
İnternette çok
kaldığı söylenildiğinde sinirleniyorsa ,
Gerçek hayatta
arkadaşı olmayıp internette tanıştıklarında bahsediyorsa ,
Ve bu davranışlar sık sık oluyorsa bir
bağımlıktan bahsedilebilir , bu bağımlılık da diğer bağımlıklar gibi sıkntılı
bir durumdur ve tedavi gerekmektedir .
Dolayısı ile bunlara bakmak , takip etmek ,
sorgulamak gerekir , yetişkinlerin de kendilerinde bunları sorgulamaları gerekir .
Bu durumun nedenleri ve buna karşı neler yapılabileceği de bilinmelidir .
Örneğin ,
-Belki gecici bir
kaçış ihtiyacı , sıkıntılardan günlük sorunlardan uzaklama isteği mi ?
( Bilgi :Türkiye de bilgisayar oyun oynama
yaş ort 37 imiş , dolayısı ile çocuk ya
da gençlere özel bir sorundan ve çözümden bahsedilmediği çok açık )
-Kafa
dinlendirmek için mi ?
-Sosyal olmak
için mi ?
-Gerçek arkadaş
bulmayıp arkadaş bulmak için mi ?
-Oyunların
temelinde mücadele ,başarma , yarış , rekabet
ihtiyaçları tatmini gibi mi ?
-Oyunlarda
sürekli olan hedeflere ulaşma isteği mi ?
Peki ya bu nedenler nasıl ortaya çıkarılabilir ?
Şüphesiz ki başta iletişimle , yani konuşarak ve de gözlemleme ile de desteklenerek .
Şüphesiz ki başta iletişimle , yani konuşarak ve de gözlemleme ile de desteklenerek .
Öneri
Bu platformalarda kullanıcı olma yanı sıra çocuklarımızı o konuları tasarlama ,
uygulama , kodlama gibi kısımlara yönlendirmek önerilir . Yani olayda uygulayıcı , kullanıcı ya da tüketici gibi kalma , işin içine gir , yaratıcı ve
üretici de ol, örneğin , yazılım kodlama öğren , Bloger ol , yazı yaz , sürekli download yapma , arada upload da
yap kısaca dijital dünyada isen üreticisi de ol ..
Özellikle çocuk
ve gençleri , kullandıkları ,
izledikleri , oynadıkları internet
uygulamaları, TV dijital dünyadaki programlar da olması gereken ulusal ya da uluslararsı uyarılar konusunda bilgilendirelim ve uyarılara dikkat
etmelerini sağlayalım . Örnek +7yaş ,
+18 , Şiddet İçerir gibi kodlar öğretilmeli ...
Çok
entersan bir nokta ..
İnternette günümüzce kullanıcılar tarafından dakikada belkide onbinlerce fotoğraf paylaşılıyor sürekli olarak . Şüphesiz ki bunların çoğu da masumane ve samimiyetle yapılıyor . Oysa ki istenildiği taktirde ,hatta siz öyle olmadığını düşünmeseniz de yalnızca bu paylaşımlaınızla bile sizin ev adresinize kadar tespit edilebilir ve dijital davranış haritanız vs dahi çıkarılabilir . ( Öneri : Edward Snowden 'in hayatını anlatan filmi bir izleyin )
Örneğin herhangi bir cep telefonundan bunu yapıyorsanız . Telefonnuzun ayarlardan / konum servisleri açıksa yüklenen her fotoğrafta konum adres bilgisi istenildiği taktide başkaları tarafından bulunabilir düzeydedir . Aynı yerdeki “ pil” e bakıldığında en son hangi uygulamalarda zaman geçirdiğini görmek de mümkün . Yani dijital platformalar ve dünyada ardınızda kalın bir iz kaldığını hiçbir zaman aklınızan çıkarmamalı ve bu bilinçle haraket ediyor olmalısınız .
Sosyal
medya
Günümüzde sosyal
medya hayatımızın vazgeçilmezlerinden biri olmaya doğu hızla ilerliyor hatta
oldu da diyebiliriz. Ama bu durum bazı tahlikeleride beraberinde getiriyor .
Siber
tehlikler ve siber zorbalık
( +12 yaş üzerinde çocuklar için çok daha tehlikeli )
( +12 yaş üzerinde çocuklar için çok daha tehlikeli )
Araştırmalar, Türkiye
de şu istatistikleri veriyor :
-Her yüz gençten
/ dokuzunun “ Hediye kazandığını belirten HERŞEYİ YAPABİLİYOR” olduğunu
gösteriyor , bunlardan biri sizin çocuğunuz da olabilir ... (Çok tehlikeli bir durum)
-Ondördü “ doğum gününü parola olarak
kullanabileceğini düşünüyor “ (Güvenlik riski )
-Şifrelerini
kendi aralarında paylaşıyorlar , şifrelerin, parolaların kişisel bilgi olduğu ,
önemli olduğu ve kimseyle paylaşılmaması
gerektiği mutlaka öğretilmeli . (Güvenlik riski )
-Onsekizi güvendiği
kişiden bir e-posta ya da mesaj gelince teyit almadan orada söyleneni yapıyor (
dikkat o kişi sahte hesap vb olabilir ) (Güvenlik riski ve tehlike )
-Onu yüzüne söylemeyen şeylerin sanal dünyada
söylenmesinde zarar görmüyor ve söylüyor
( Hakaret, küfür , lakap vb ) ( Etik ve ahlaki sorun )
-Sekizi de tehdit içeren mesaj gönderilmesinde sorun
görmüyor ( Etik , ahlaki sorun , davranış bozukluğu )
Biz siber
zorbalığı öğretmediğimiz için bunu yapabiliyor ya da maruz kaldıklarında
da özellikle çocuklar ne yapacaklarını
bilmiyorlar , bu durumda ciddi bir sorun
yaratma riski taşıyor .
Araştırmalarda siber zorbalığa maruz kalan çocukların
akademik başarılarının da düşürdüğünü gösteriyor . Çareside yine doğru, sağlıklı iletişim, paylaşım , bilinçlendirme ve öğretmekte yatıyor .
Sonuçta
Birlikte ne sürede , ne kullanacağını belirlemek çok önemli
Yabancılara
kişsel veri ve bilgi vermemesini bilmek, öğretmek çok önemli ( İnternet üzerinde tanışılan kişilerin gerçek
olduğuna inanma duygusu baskın , bu duruma karşı uyarılmalı ve öretilmeli , bunlar gerçek kişiler olmayabilir diye ... )
Üç koruma
yöntemi var ve öğretilmeli : 1- bloklama 2- görmezden gelme 3- terketme ( bunlar öretilmeli ve gerekirse tehlike hissediliyorsa bilgi vermesini , ebeveynlere gelmesi söylenmeli ) Araştırmalar : Saldırıya uğrayan çocukların
ailelerine dönüş yapmadığını gösteriyor . ( Korku ve Güven sorunu )
Kişisel
veriler kesinlikle paylaşılmamalı !
Anne
babalar ve yetişkinler ne yapmalı ?
Akademik başarı
durumu yakından takip edilmeli ,
dalgalanmalar incelenmeli .
Hangi siteler
üye olunulduğu mümkün olduğunca
bilenmeli
İnternet
güvenliği sağlamak önemli , sağlanmalı ve öğretilmeli
Çocuğun özel paylaşımlarına
da saygılı olmalı , olabileceği kabul edilmeli , bunu için en uygunu ona düzgün
bir rol model olunmalı
Herhangi
bir olumsuz sayfa tespitiniz olursada bilinen
internet ihbar hatlarını kullanabilirsiniz
.
Çocuğunuzla
anlaşarak, paylaşarak , dengeli olmak ve bunu
kurmak ve de koruman için
çalışmak uğraşmak gerekir .
Hepsi bukadar
şimdilik ...
Aylak Adam
Mart 2018 Not: Bu yazı ve bilgiler “ Dijital Çağda Ebeveyn Olmak “ Prf. Dr. Şirin Karadeniz ‘in sunum ve konferansından esinlenilerek, notlar alınarak yazılmıştır.
Konuyla ilgili bir makale linki :
"Dijital Zeka “DQ” Kavramı ile Tanışın: Çocukların Kazanması
Gereken 8 Dijital Yetenek "
Yuhyun Park (infollutionZERO Vakfı Başkanı)